oy pusulası ne demek?
Oy pusulası, seçimlerde oy verilmesine yarayan
ve sayım işlemine kadar bunu muhafaza eden araçtır. Oy pusulası kâğıt
pusula, küçük pullar veya elektronik ortamda ekran üzerindeki işaret
kutuları olabilir.
Kullanımı
Oy pusulası, sadece siyasi seçimler sırasında değil herhangi bir konuda
karar alınması gerektiğinde kullanılabilen bir araçtır. Her seçmen
sadece bir oy pusulası kullanabilir ve bu pusula başkalarıyla
paylaşılamaz. En basit pusula kullanımı, yapılması desteklenen işin ne
olduğunun, desteklenen adayın kim olduğunun veya tasarının onaylanıp
onaylanmayacağını belirtir kelimelerin veya ifadelerin bir kağıda
yazılmasından ibarettir. İşaretlenen veya yazılan oy pusulası, seçim
sandığı içerisine atılarak sayım anına kadar
korumaya alınmış olur. Günümüzde siyasi seçimlerde ise oy pusulaları
önceden hazırlanırlar, merkezden dağıtımları yapılır. Seçim gününe kadar
kimsenin erişimine açık olmadan saklanması ve seçim akabinde de sayım ve
kontrol aşamaları için korunması gereklidir.
Oy pusulalarının kullanımı hususunda farklı yöntemler vardır:
- Kağıda basılı oy pusulası kullanımında seçmenler pusulayı
işaretleyerek tercihte bulunurlar. Genellikle işaretleme için de
Türkiye'de kullanıldığı gibi özel bir kaşe,
veya daha önceki uygulamadaki gibi belli bir ifade yazılı mühür vb.
araçlar kullanılır. Bu tür pusulalarda adayların adı muhakkak yer
alır. Ayrıca parti amblemi, genel başkan adı veya muhtarlık
seçimlerindeki gibi seçilecek kişiyle birlikte görev yapacak ekip de
belirtilebilir. Kağıt oy pusulaları seçimin sonuçlanması sonrasında
sayılarak genel tercih belirlenmiş olur. Oy pusulasının
işaretlendiği, sayıldığı ve sonuçların açıklandığı aşamalarda
izlenecek yöntemler farklı siyasi sitemlerde farklı seçim sistemleri
ve düzenlemelerle belirlenir.
- Optik okuyucu kullanılan oy pusulalarında tercihlerin işaretlenmesi
bir kutunun doldurulması veya ayrılmış boşluğun işaretlenmesi ile
gerçekleştirilir. Özel okuyucu cihazlarca taranan bu pusulalardaki
işaretlemelere bağlı olarak seçmenlerin hangi yönde tercihte
bulundukları veri olarak işlenir. Kağıt sisteminde olduğu gibi
saymanlar daha sonra kontrol amaçlı optik formları kontrol edebilir.
- Delikli kart usulündeki oy pusulaları,
üzerindeki belirli noktalara açılan (veya açılmayan) delikler
sayesinde sayısal bilgi taşıyabilen karton parçalarıdır. Günümüzde
bir veri saklama aracı olarak modası geçmiş olmakla birlikte, önceki
yüzyıllarda denetleme ve hesap yaparken kullanılmıştır. Bu delikli
kart usulü oy pusulalarında yapılan tercihler koparılan noktalara
göre belirlenir. Bu kullanım yüksek oranda geçersiz
oya sebep olduğu için terk edilmiştir.
- Mekanik oy pusulaları ise teknolojideki gelişmelere paralel olarak
bir oy verme makinesi aracılığı ile herhangi bir somut işaretleme
olmaksızın verilerin iletilmesi yoluyla seçmenin tercihlerinin
toplanması yöntemidir. Bu yönteme uygun oy pusulalarında ekranda
beliren adaylar veya tercihler üzerinden seçim yapılabilir. İletilen
veriler ışığında sonuçlar merkezde toplanarak analiz edilir ve
açıklanır.
- Doğrudan kayıt sisteminde seçmenler, aday listesinin yanındaki
butona basarak tercihlerini iletirler. Bugün bankamatiklerdeki işlem
sürecine benzer bir yöntem olan bu çeşitte seçmenler aday, parti,
karar tercihlerini iletmektedirler. Türkiye Büyük Millet
Meclisi'nde yapılan
oylamalar da bu oy pusulası çeşidi tercih edilmekte ve
milletvekilleri tercihlerini veri olarak iletmektedir. Sistemin açık
olduğu sürelerde oy verilebilir. Sistem kapandıktan sonra ise sitem
sayım yaparak sonucu açıklar.
Dünyadan oy pusulası örnekleri
Dosya:2016 EU Referendum Ballot Paper.svg|Birleşik Krallık'ın Avrupa
Birliği'nden ayrılması
(Brexit)
konusunda yapılan referandum pusulası
Dosya:Stimmzettel-Anschluss.jpg|1938'de
Anschluss ve Almanya seçimleri için
kullanılan oy pusulası Dosya:OyPusulasi2007.JPG|300px|2007 Türkiye
genel seçimleri'nde
İstanbul 1. Bölge'ye ait oy pusulası Dosya:Ballot paper and envelope in
2015 Turkish General Elections.jpg|Haziran 2015 Türkiye genel
seçimleri'nde İstanbul
- Bölge'ye ait oy pusulası, zarf ve evet kaşesi Dosya:Larsz - US
election 08 (by-sa).jpg|2008 Amerika Birleşik Devletleri başkanlık
seçimleri'nde
kullanılan oy pusulası Dosya:Bulleten_Gosduma_2011.jpg|2011 Rusya
genel seçimleri'nde kullanılan
oy pusulası Dosya:Stimmzettel obm leipzig 06.jpg|2006 yılında Leipzig,
almanya'dan oy pusulası Dosya:Southern Sudanese independence referendum
voting form 2011.svg|2011 yılındaki Güney Sudan'ın bağımsızlık
referandumundaki oy pusulası. Dosya:Topvoter2.jpg|Ekran üzerinden
işaretlenen oy pusulası
Kaynakça
Orijinal kaynak: oy pusulası. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Kategoriler